مجامع عمومی: یک پیشنهادِ بورژوایی

1. با اعتصاب مخالف است و به کارگران هفت‌تپه توصیه می‌کند که اعتصاب را بشکنند و به کار برگردند

2. با مبارزه‌ی غیرقانونی مخالف است و طرفدار مبارزه‌ی قانونی است

4. مخالف مبارزه‌ی انقلابی و طرفدار مبارزه‌ی پارلمانی و کسب اکثریت است

5. طرفدار توسعه‌ی سرمایه‌داری و بورژوازی ملی است، طرفدار جبهه‌ی ملی و حزب توده و بنی‌صدر و خاتمی و احمدی‌نژاد است

"در اروپای غربی و امریکا پارلمان نفرت خاصی در میان عناصر انقلابی پیشرو طبقه کارگر برانگیخته است. در این امر تردیدی نیست و علت آن‌هم روشن است، زیرا تصور رفتاری پلیدتر و رذیلانه‌تر وخائنانه‌تر از رفتاری که اکثریت عظیمی از نمایندگان سوسیالیست و سوسیال دمکرات در دوران جنگ و پس از آن در پارلمان داشته‌اند، دشوار است. ولی تسلیم درقبال این روحیه به هنگام حل مسئله چگونگی مبارزه علیه بلای مورد تصدیق همگان، نه تنها نابخردانه، بلکه صرفا تبهکارانه است... بچگانه بودن «نفی» شرکت در فعالیت پارلمانی درست ناشی از این پندار است که گویا با این شیوه «ساده» و «آسان» و به اصطلاح انقلابی می‌توان وظیفه‌ی دشوار مبارزه علیه نفوذ بورژوا دموکراتیک را در درون جنبش کارگری «به انجام رساند»، ولی وقتی پای عمل به میان آمد از سایه‌ی خود گریخت، دربرابر دشواری فقط چشم فروبست و فقط با حرف گریبان خود را از چنگ آن رهانید." [44]

"باید روی اسلوب‌هایی از مبارزه‌ی انقلابی که ویژگی پرولتری دارند به‌شدت تکیه کرد و برای جلب وسیع‌ترین محافل و قشرهای پرولتری که می‌باید زیر رهبری حزب کمونیست به مبارزه انقلابی برخیزند، اشکال سازمانی نوینی بر بنیادی بس وسیع و در چارچوبی بس وسیع پدید آورد. کانون تجمع تمام عناصر انقلابی همان اتحاد کارگری است که سازمان‌های کارخانه‌ها بنیاد آن را تشکیل می‌دهند. تمام کارگرانی که از شعار: برون از سندیکا! پیروی کرده‌اند باید در این کانون گرد آیند. در اینجاست که پرولتاریای مبارز در گسترده‌ترین صفوف آماده‌ی پیکار، تشکل می‌پذیرد. پذیرش مبارزه‌ی طبقاتی و سیستم شورایی و دیکتاتوری برای پیوستن به صفوف کافیست. تمام تربیت سیاسی بعدی توده‌های مبارز و جهت‌یابی سیاسی در مبارزه، وظیفه‌ی حزب کمونیست است که در خارج این اتحاد کارگری قراردارد." [46]

لنین به عنوان رهبر انقلاب روسیه به شدت از این سیاست فرقه‌ای کمونیست‌های چپ آلمان انتقاد کرد. او در جزوه‌ی «بیماری کودکی چپ‌گرایی در کمونیسم» به دقت تاریخ و روش مبارزه‌ی بلشویک‌ها با فرصت‌طلبی را تشریح کرد که به طور خلاصه مبارزه‌ای سیاسی بود علیه منشویسم، در سطح احزاب و نیز در درون اتحادیه‌های کارگری، و این مبارزه علیه منشویسم ممکن نمی‌شد اگر بلشویک‌ها در مبارزه‌ی پیشین علیه بی‌طرفی اتحادیه‌ها در سال‌های 1905 تا 1908 پیروز نمی‌شدند. لنین همچنین درباره‌ی گسترش انحراف به چپ در جنبش طبقه‌ی کارگر در سطح جهانی هشدار داد و با ارجاع به تجربه‌ی روسیه نتیجه گرفت که مؤثرترین شیوه‌ی مبارزه علیه چپ‌روی، مبارزه با فرصت‌طلبی است و این دو مبارزه نمی‌توانند جداگانه پیش بروند چرا که «آنارشیسم [به عنوان یکی از مظاهر چپ‌روی-نگارنده] غالباً نوعی کیفر گناهان اپورتونیستی جنبش کارگری بوده است. هر دوی این کجروی‌های کریه مکمل یکدیگر بوده‌اند». لنین ضمن تأکید بر ضرورت مبارزه علیه محتوای سیاسی فرصت‌طلبانه و نیز چپ‌روانه، این تصور کمونیست‌های چپ که با تحریم انتخابات پارلمان می‌توان بر ذهنیت سوسیال دموکراتیک توده‌ها فائق شد را نیز رد کرد:

"شیوه‌ی قضاوت هلندی‌ها و به طور کلی «چپ‌ها» درباره‌ی انقلاب به سان قضاوت آیین‌پرستان خشک‌مغزی است که هیچ‌گاه در انقلاب واقعی شرکت نداشته یا در تاریخ انقلاب‌ها تعمق نکرده‌اند و یا «نفی» ذهنی یک مؤسسه‌ی ارتجاعی را ساده‌لوحانه انهدام واقعی آن از طریق تأثیر نیروی جمعی یک سلسله عوامل عینی می‌پندارند." [47]

"در نخستین کنگره‌ی شوراهای سراسر روسیه که در ژوئن سال 1917 برگزار شد، ما فقط ١٣ درصد کل آراء را داشتیم. اکثریت با اس-آرها و منشویک‌ها بود. درکنگره‌ی دوم شوراها (25 اکتبر 1917 به تقویم قدیم) ما 51 درصد کل آراء را داشتیم. پس چرا در آلمان عین همین گرایش، که در میان کارگران از راست به چپ صورت گرفت، بلافاصله به تقویت کمونیست‌ها نیانجامید، بلکه نخست موجب تقویت حزب میانی «مستقل‌ها» گردید و حال آنکه این حزب هیچ‌گاه هیچ‌گونه اندیشه‌ی سیاسی مستقل و هیچ‌گونه سیاست مستقل نداشته و فقط میان «شایدمان»ها و کمونیست‌ها در نوسان بوده است؟ ظاهراً یکی از علل این امر، تاکتیک اشتباه‌آمیز کمونیست‌های آلمانی بوده است که می‌بایست بدون ترس و شرافت‌مندانه به این اشتباه اعتراف کنند و راه برانداختن آن را بیاموزند. اشتباه آن‌ها نفی شرکت در پارلمان ارتجاعی بورژوایی و سندیکاهای ارتجاعی و نیز مظاهر عدیده‌ای از آن بیماری کودکی «چپ» بود که اکنون آشکار گردیده است و به همین جهت این بیماری حالا بهتر و سریع‌تر و با سودمندی بیشتری برای بدن، درمان خواهد شد." [49]

"حزب در کار خود مستقیماً به اتحادیه‌ها متکی است، که اکنون به موجب آمار اعلام شده در کنگره‌ی اخیر (آوریل 1920) بیش از چهار میلیون عضو دارند و رسماً غیرحزبی هستند. اعضای تمام ارگان‌های رهبری اکثریت عظیم اتحادیه‌ها و البته در رأس آن‌ها مرکز یا بوروی کل اتحادیه‌های سراسر روسیه عملاً از کمونیست‌ها هستند که تمام رهنمودهای حزب را تحقق می‌بخشند. بدینسان روی‌هم‌رفته یک دستگاه پرولتری رسماً غیرکمونیستی، انعطاف‌پذیرو بالنسبه گسترده و بسیار نیرومند پدید می‌آید که حزب از طریق آن با طبقه و توده پیوند محکم برقرار می‌سازد و دیکتاتوری طبقه از طریق آن تحت رهبری حزب تحقق می‌پذیرد. بدیهی است که بدون پیوند محکم با اتحادیه‌ها، بدون پشتیبانی پرشور آن‌ها و بدون فعالیت به غایت فداکارانه‌ای که آن‌ها نه فقط در عرصه‌ی ساختمان اقتصادی، بلکه درعرصه‌ی سازمان‌گری نظامی نیز، انجام داده‌اند، ما نه تنها دو سال ونیم، بلکه دو ماه و نیم هم نمی‌توانستیم کشور را اداره کنیم و دیکتاتوری را تحقق بخشیم. روشن است که تأمین این پیوند محکم عملاً ره‌آورد فعالیت بس بغرنج و متنوعی در زمینه‌های زیرین است:ترویج و تبلیغ، مشورت‌های به موقع و مکرر نه تنها با رهبران اتحادیه‌ها، بلکه به طور کلی با فعالان متنفذ آن‌ها و نیز مبارزه‌ی قاطع علیه منشویک‌ها که هنوز هم عده‌ای، اگرچه بسیار ناچیز، هواخواه دارند و انواع شگردهای ضدانقلابی را به آنها می‌آموزند: از دفاع ایدئولوژیک از دمکراسی (بورژوایی) و تبلیغ «استقلال» اتحادیه‌ها (استقلال درقبال قدرت حاکمه‌ی پرولتری!) گرفته تا کارشکنی در انضباط پرولتری و هکذا و قس علیهذا." [50]

در مقابل لنین در بحثی پردامنه نشان داد که اولاً اتحادیه‌ها تا مدتی طولانی باید مستقل از دستگاه دیکتاتوری پرولتاریا باقی بمانند و ثانیاً اتحادیه‌ها در لحظه‌ی حاضر (1921) توانایی آن را ندارند که به تنهایی وظیفه‌ی اداره‌ی کل اقتصاد یا حتی کل تولید را به دست بگیرند. در نهایت پس از 3 ماه بحث، در کنگره‌ی دهم حزب کمونیست اتحاد شوروی نظرگاه لنین درباره‌ی نقش و وظایف اتحادیه‌ها به تصویب رسید[51]. از نظر لنین مضمون اصلی اختلاف با تروتسکی «بر سر شیوه‌ھای نزدیکی به توده، جلب توده و در ارتباط ماندن با توده است». اتحادیه‌ها در دیکتاتوری پرولتاریا «مدرسه‌»‌ی توده‌ها هستند، اساس فعالیت آن‌ها باید مبتنی بر روش‌های اقناعی باشد و این نکته‌ای است که تروتسکی نادیده می‌گیرد:

"در ھر قدم از تحقق دیکتاتوری پرولتاریا نقش اتحادیه‌ھا دارای اھمیت بزرگی است. ولی نقششان چیست؟ ... این سازمان یک سازمان دولتی نیست؛ برای اعمال جبر ھم نیست، بلکه برای تربیت است. سازمانی است برای جلب افراد و تعلیم آنھا؛ این سازمان یک مدرسه است: مدرسه‌ی اداره‌ی امور، مدرسه‌ی مدیریت اقتصادی، مدرسه‌ی کمونیسم ... به ھمین جھت سخن گفتن از نقش اتحادیه‌ھا بدون در نظر گرفتن این حقایق، ناگزیر به بروز یک سلسله اشتباھات می‌انجامد. می‌توان گفت که اتحادیه‌ها در سیستم دیکتاتوری پرولتاریا میان حزب و دولت جای دارند... وضع بر این منوال است که حزب، پیشاھنگ پرولتاریا را به خود جذب می کند و ھمین پیشاھنگ ھم به دیکتاتوری پرولتاریا تحقق می‌بخشد. بدون داشتن بنیادی چون اتحادیه‌ھا نمی‌توان دیکتاتوری پرولتاریا را تحقق بخشید و وظایف دولتی را انجام داد... اتحادیه‌ھا میان پیشاھنگ و توده‌ھا پیوند برقرار می‌سازند و با فعالیت روزمره‌ی خود توده‌ھا را متقاعد می‌سازند، توده‌ھای تنھا طبقه‌ای که قادر است ما را از سرمایه‌داری به کمونیسم برساند." [52]

در اینجا باز هم درست و غلط با هم مخلوط شده است. هیچ اتحادیه‌‌ی کارگری مبارزه‌ی خود را با درخواست مجوز قانونی شروع نمی‌کند، و این‌که مبارزه‌ی اتحادیه‌ای در ایران غیرقانونی است ابداً به این معنی نیست که ایران شرایط ویژه‌ای دارد که نسخه‌ی ویژه‌ای طلب می‌کند. مبارزه‌ی اتحادیه‌ای که از سطح کارخانه آغاز می‌شود، خصلت دفاعی دارد و برای دستمزدهای معوق و اجرای قانون کار می‌جنگد به قانونی بودن مشروط نیست. کمونیست‌ها می‌دانند که سرنوشت چنین مبارزه‌ای و هر مبارزه‌‌ای میان کار و سرمایه در نهایت به همان «زور» مشروط است. از قضا مبارزات کارگران ایران در سال‌های اخیر واجد مهم‌ترین خصلت‌های مبارزه‌ی اتحادیه‌ای است: مبارزه‌ برای گسترش اتحاد میان کارگران و نزدیک‌ کردن دستمزدها به ارزش نیروی کار. ما اینجا فهرستی از خواسته‌های کارگران هفت‌تپه را از زبان آقای خالد حاج‌محمدی (عضو کمیته‌ی مرکزی حزب حکمتیست-خط رسمی) نقل می‌کنیم که به شکل نقیضه‌نمایی همگی مطالباتی در چارچوب مبارزه‌ی اتحادیه‌ای هستند:

· تعیین تکلیف فوری مدیریت شرکت و شفاف سازی نحوه و قیمت واگذاری شرکت به دولت-بانک.

· پرداخت فوری حقوق های معوقه و سایر مطالبات عرفی و قانونی

· تسریع در انجام عملیات کشت و اُورهال-تعمیر کارخانه

· اعلام و اجرای حکم صادر شده علیه اسدبیگی-رستمی در پرونده اختلاس

· مختومه شدن پرونده خانم فرزانه زیلابی (وکیل کارگران هفت تپه)

[1] این بخش از مقاله‌ی مذکور را عیناً نقل می‌کنیم: « "كارگر نفت ما رهبر سرسخت ما" در انقلاب ۵۷، با اعتصاب قدرتمند خود یك نظام تا بیخ دندان بورژوایی و مستبد را بزیر كشید، شوراها و كمیته های كارخانه خود را هرچند كوتاه مدت، اعمال كرد و خطر كمونیسم و حكومت شورایی از ایران تا اتاق خواب پرزیدنت "جیمی كارتر" و هیئت حاكمه آمریكا رسید و با توجه به "خطیر"بودن شرایط، فوراً در گوادلوپ نشستی ترتیب دادند تا خمینی و ضدانقلاب اسلامی را سازمان دهند و بتوسط آن، انقلاب ۵۷ و شوراهای كارگری را سركوب كردند...»

[2] قطعنامه درباره‌ی تشکل‌هاى توده‌اى طبقه‌ی کارگر، شورا، مجمع عمومى، سنديکا، پلنوم دهم کميته مرکزى حزب کمونيست ايران، آبان‌ماه 1366

[3] به یاد داریم که زمانی تمام این چپ یک‌صدا تلاش می‌کرد تا شعار اداره‌ی شورایی را بر پیشانی مبارزه‌ی کارگران هفت‌تپه نقش کند.

[4] باز هم درباره شورا، منصور حکمت، حزب کمونیست ایران، 1365

[5] پاسخ به سؤالاتی در باره مجمع عمومی کارگران، هیأت نمایندگی، سندیکا و اتحادیه، منصور حکمت، حزب کمونیست ایران، 1366

[6] مجمع عمومی و چشم انداز مبارزه سراسری، خالد حاج‌محمدی

[7] همان

[8] جنبش مجمع عمومی سنگ‌بنای تشکل‌های توده‌ای کارگران، اسد گلچینی

[9] باز هم درباره شورا، منصور حکمت، زمستان 1365

[10] جنبش مجمع عمومی سنگ‌بنای تشکل‌های توده‌ای کارگران، اسد گلچینی. معلوم نیست که چرا کارگران پس از آن که یک گام از ایجاد اتحادیه‌ها پس می‌نشینند در گام بعدی باید مجامع عمومی منطقه‌ای و سراسری تشکیل دهند و به سادگی با یک گام به پیش به مرحله‌ی ایجاد اتحادیه‌ها نمی‌رسند؟!

[11] پاسخ به سؤالاتی درباره‌ی مجمع عمومی کارگران، هیأت نمایندگی، سندیکا و اتحادیه، منصور حکمت، زمستان 1366

[12] باز هم درباره شورا، منصور حکمت

[13] باز هم درباره شورا، منصور حکمت

[14] قطعنامه درباره‌ی تشکل‌هاى توده‌اى طبقه‌ی کارگر، شورا، مجمع عمومى، سنديکا، پلنوم دهم کميته مرکزى حزب کمونيست ايران

[15]جنبش مجمع عمومی و شورایی، رحمان حسین زاده

[16] تشکل‌هاى توده‌اى طبقه کارگر، منصور حکمت، اسفند 1366

[17] همان

[18] در ادبیات کمونیسم کارگری، سرخط‌های دیگری غیر از آن‌چه در این‌جا به آن پرداخته شده نیز می‌توان یافت، در این نوشته ما به سرخط‌هایی پرداخته‌ایم که نقد آن‌ها پاسخ دیگر استدلال‌ها را در خود دارد.

[19] پرسش کمونیسم کارگری این نیست که «چه تشکلی کارآمدترین و بیشترین امکانات برای مبارزه علیه نفوذ بورژوازی در مبارزات کارگران و تبدیل مبارزه‌ی اقتصادی کارگران به مبارزه‌ی طبقاتی را مهیا می‌کند؟». در اینجا هم می‌توانیم ببینیم که کمونیسم کارگری در مقام یک حزب بورژوایی فرصت‌طلب، وضعیت آگاهی و سطح سازمان‌یابی کارگران را همان‌طور که هست می‌پذیرد و تمام هم و غمش متوجه آن است که خود در مقام یک حزب چطور می‌تواند توده‌ای شود؟

[20] کمونیست‌ها، تشکل های توده‌ای و سازماندهی جنبش مجمع عمومی، اسد گلچینی

[21] درباره سياست سازماندهى کارگرى ما، منصور حکمت

[22] در حقیقت این سلاخی صورت تشکیلاتی حزب پیشتر در ساحت سیاست رخ داده است. هنگامی که به بورژوازی بپیوندید و خود را به عامل سیاسی آن بدل کنید، این امکان را خواهید داشت که در غیاب سیاست پرولتری در درون جنبش کارگری هم‌چنان خود را «نماینده»‌ی جدالی بدانید که در لحظه در آن در جریان است. چنین حزبی ممکن است به طبقه‌ی کارگر متمایل شود بدون آن‌که مبارزه‌ی درازدامنی را در درون آن به پیش برده باشد.

[23] تشکل‌هاى توده‌اى طبقه کارگر، منصور حکمت

[24] همان

[25] هر سه مقاله در جزوه‌ی «مجموعه‌ی مقالات درباره‌ی شوراهای کارگری» در دسترس هستند.

[26] تمام نقل‌قول‌ها از گرامشی در این بخش از این منبع گرفته شده‌اند: اتحادیه‌ها و شوراها، ژوئن 1920، ترجمه از تحریریه‌ی سایت امید

[27] نزد حکمتیست‌ها «نمایندگی» حکم گناه نخستین را دارد، مترادف بوروکراسی و قاتل «دموکراسی» است: «خاصيت اساسى شوراى پايه، اعمال دموکراسى مستقيم است. يکى از تفاوت‌هاى اساسى جنبش شورايى با جنبش اتحاديه‌اى وجود اين دموکراسى مستقيم در سطوح مختلف است و همين است که آن را در اساس از انحرافات بوروکراتيکى که اتحاديه ها به آن دچار ميشوند مصون ميکند.» (باز هم درباره‌ی شورا، منصور حکمت). برخی از هواداران کمونیسم کارگری تا آنجا پیش می‌روند که «نمایندگی» را خصلت‌نمای سرمایه‌داری و «دموکراسی مستقیم» را خصلت‌نمای سوسیالیسم معرفی می‌کنند و در نتیجه مبارزه‌ی طبقاتی را به مبارزه علیه اقتدار در شکل‌های مختلف آن فرو‌می‌کاهند.

[28] در بازخوانی مبارزه‌ی بلشویک‌ها علیه تز «بی‌طرفی اتحادیه‌ها» خواهیم دید که منسجم ساختن، متشکل کردن و اعتلای این آگاهی طبقاتی وظیفه‌ی حزب طبقه‌ی کارگر است.

[29] از کنگره‌ی ینای حزب سوسیال دموکرات کارگری آلمان، لنین، سپتامبر 1905 (کنگره‌ی ینا در همان ماه برگزار شده بود)

[30] از لنین به ملت، لنین، اکتبر 1905

[31] از کنگره‌ی ینای حزب سوسیال دموکرات کارگری آلمان، لنین

[32] از لنین به ملت، لنین

[33] نقطه‌ی شروع کمونیسم کارگری در بحث مربوط به الگوی مناسب تشکل‌های کارگری را به خاطر آورید: «کدام تشکل کارگری می‌تواند توده‌گیر باشد؟». در مقابل می‌بینیم که رویکرد بلشویکی از وارد کردن مبارزه‌ی سیاسی به درون مبارزات کارگران ابایی ندارد. برای بلشویک‌ها پرسش از این قرار بود که «چگونه می‌توان کارگران را در مبارزه‌‌شان علیه سرمایه‌داران تحت افق انقلاب پرولتری و در قامت یک طبقه منسجم کرد؟».

[34] بی‌طرفی سندیکاها، لنین (به نقل از یک روزنامه‌ی هوادار اس-آر‌ها)، فوریه 1908

[35] قطعنامه‌ی کنگره‌ی استکهلم:

https://www.marxists.org/farsi/history/sosyal-demokrasiye-roosiyeh/ettehadiyeh-kargari041906.htm

[36] در باره اتحاديه‌های کارگری، قطعنامه‌ی کنگره‌ی لندن حزب کارگران سوسیال دموکرات روسیه:

https://www.marxists.org/farsi/history/sosyal-demokrasiye-roosiyeh/ettehadiyeh-kargari19051907.htm

[37] درباره‌ی کنگره‌ی کارگران و سازمان‌های کارگری غير‌حزبی، قطعنامه‌ی کنگره‌ی لندن حزب کارگران سوسیال دموکرات روسیه

https://www.marxists.org/farsi/history/sosyal-demokrasiye-roosiyeh/kargarane-gheyre-hezbi18051907.htm

[38] بی‌طرفی سندیکاها، لنین

[39] همان

[40] همان

[41] درباره‌ی طرز برخورد حزب نسبت به اتحاديه‌ھای کارگری، لنین، نوامبر 1907

[42] گزارش کميتۀ مرکزی ح.ک.س.د.ر. به کنگرۀ بروکسل، لنین، جولای 1914

[43] امپریالیسم و انشعاب در سوسیالیسم، لنین، اکتبر 1916

[44] بیماری کودکی چپ‌گرایی در کمونیسم، لنین، آوریل 1920

[45] اگر در آن سال‌ها سیاست چپ‌روانه در قبال مبارزه‌ی اقتصادی و اتحادیه‌ها و تن‌زدن از مبارزه‌ی طبقاتی در درون جنبش طبقه‌ی کارگر از چپ‌روها فرقه‌ای منزوی می‌ساخت، سیاست چپ‌روانه‌ی کمونیسم کارگری (که چنان که گفتیم پذیرش نفوذ بورژوازی در مبارزات کارگران را در خود نهفته دارد) این قسم جدید چپ‌روها را به چپ بورژوایی بدل کرده است.

[46] همان (نقل قول از جزوه‌ی «انشعاب حزب کمونیست آلمان-اتحاد اسپارتاکیست‌ها»)

[47] همان

[48] تکیه بر تکامل خود‌به‌خودی مبارزه‌ی طبقاتی (از مبارزه‌ی اقتصادی به مبارزه‌ی سیاسی) و نفی نقش ضروری حزب، روی دیگر خود را در سندیکالیسم انقلابی و ذات‌گرایی طبقاتی نشان می‌دهد.

[49] همان

[50] همان

[51] برای اطلاع از چکیده‌ی نظرات لنین و تروتسکی می‌توانید به قطعنامه‌‌های پیشنهادی به کنگره‌ی دهم حزب کمونیست اتحاد شوروی مراجعه کنید:

http://soviethistory.msu.edu/1921-2/militarization-of-labor/militarization-of-labor-texts/lenin-on-the-trade-union-controversy-at-the-tenth-party-congress

http://soviethistory.msu.edu/1921-2/militarization-of-labor/militarization-of-labor-texts/trotsky-on-the-controversy

[52] اتحادیه‌ها، وضع کنونی و اشتباهات تروتسکی، لنین، دسامبر 1920

[53] بار دیگر درباره‌ی اتحادیه‌ھا، وضع کنونی و اشتباھات تروتسکی و بوخارین، لنین، ژانویه 1921

[54] منظور آن قسمتی از نیروهای تولید‌کننده‌ی اقتصاد است که بخشی از طبقه‌ی کارگر نیستند و در نتیجه نمی‌توانند در اتحادیه‌ها سازمان یابند.

[55] همان، و همچنین نگاه کنید به برنامه‌ی سیاسی حزب کمونیست اتحاد شوروی (1919)، بخش «در سپهر اقتصاد»:

https://www.marxists.org/history/ussr/government/1919/03/22.htm#:~:text=In%20the%20Sphere%20of%20Economics

[56] باز هم درباره شورا، منصور حکمت

[57] در مورد مسایل گرهی در بحث شورا و سندیکا، منصور حکمت

[58] سبک کار کمونيستى: يک جمع‌بندى مجدد، منصور حکمت. این یکی از موارد پرشماری است که حکمت تلاش می‌کند تا با درآمیختن درست و نادرست نتیجه‌ی دلخواه خود را جا بزند. این که «طبقه کارگر نمی‌تواند تمام پتانسيل مبارزاتى خود را از طريق سنديکاليسم بروز دهد» درست است، اما هیچ ربطی به این ادعای نامربوط ندارد که «سنت مبارزه‌ی سندیکایی یک سنت بورژوایی است».

[59] کمونیسم کارگری که اسیر درکی بورژوایی از سیاست است، افق انقلاب پرولتری را کنار می‌گذارد تا به خیال خود بتواند بدون دردسر مبارزه‌ی ایدئولوژیک توده‌ای شود.

[60] مجمع عمومی کارگران، هیأت نمایندگی، سندیکا و اتحادیه، منصور حکمت

[61] ارزیابی سرمایه‌داری ایران به عنوان سرمایه‌داری نامتعارف، محور «فعالیت» چپ ایران در دهه‌‌های اخیر و مفهوم مرکزی‌ای است که مجموعه‌ی انحرافات سیاسی چپ در نهایت به آن اتکا دارد. اگر در دهه‌ی شصت ایده‌ی مجامع عمومی به عنوان الگویی برای مبارزات کارگران از این مفهوم مرکزی استخراج شد، در دهه‌ی نود این ایده به خدمت «پروژه‌ی سیاسی سرنگونی‌طلبی» درآمد که این دیگری نیز از همان مفهوم مرکزی استخراج شده بود. پیروان پیگیر حکمت در حزب کمونیست کارگری اکنون مشغول مبارزه برای همان دموکراسی و قانونیت هستند و بدون هرگونه تعارف «فعالیت» خود را بر شکاف «جامعه و دولت» متمرکز کرده‌اند. در سوی دیگر پیروان شرمگین حکمت همین مضامین را در لفافه‌ی «دموکراسی شورایی» و با رنگ و لعاب کارگری تبلیغ می‌کنند.

[62] تشکل‌هاى توده‌اى طبقه کارگر (گفتگو با نشریه‌ی کمونيست در مورد قطعنامه مصوب پلنوم دهم)، منصور حکمت

[63] در پایان و به منظور تکمیل این نوشته، خواننده را به مطالعه‌ی مقاله‌ی «از شورای پتروگراد تا شوراهای پست‌مدرن» نوشته‌ی پوریا سعادتی دعوت می‌کنیم تا بر تمایزهای دو فرم طبقاتی اتحادیه و شورا از منظر مرحله‌ی انکشاف مبارزه‌ی طبقاتی نیز پرتوافکنی شود. این مضمونی است که در جزوه‌ی «چپ علیه کمونیسم» نوشته‌ی وحید اسدی نیز به آن پرداخته شده است.

خداحافظی با آقای عبداللهی

در پرانتز، درباره‌ی گذشته و حال

مجمع عمومی و شورا، به روایت کمونیسم کارگری

اتحادیه‌ها‌یتان را تشکیل ندهید!

اتحادیه‌ها نمی‌توانند توده‌ای باشند

اتحادیه‌ها بازوهای سوسیال دموکراسی هستند

گرامشی: اتحادیه و شورا

بلشویک‌ها و اتحادیه‌ها

1905: بی‌طرفی اتحادیه‌ها

1920: کمونیسم چپ

1921: نقش و وظایف اتحادیه‌ها در دیکتاتوری پرولتاریا

درباره‌ی «وضعیت ویژه‌ی ایران»